Sprawdź!

To jedyne takie osiedle w Polsce. "Smerfne marzenie z wielkiej płyty"

2025-05-29 5:12

To osiedle inne niż wszystkie, prawdopodobnie jedyne takie w Polsce. Mowa o "Słowikach" - urbanistycznej perełce z lat 80., która do dziś przyciąga uwagę swoją niezwykłą architekturą. Charakterystyczne niebieskie dachy, zaprojektowane z pozoru przypadkowo, stały się znakiem rozpoznawczym miejsca – widocznym nawet z pokładu samolotu. Z wieżą zegarową niczym z rynku małego miasteczka i funkcjonalnym układem przestrzennym, osiedle Słowiki to nie tylko dowód architektonicznej odwagi, ale też hołd dla idei wspólnoty i samowystarczalnego życia. Jak doszło do powstania tego niezwykłego miejsca? I dlaczego do dziś budzi podziw wśród architektów, mieszkańców i turystów? Zapraszamy w podróż do niebieskiego świata Smerfów z Olkusza.

Osiedle Słowiki w Olkuszu jak małe miasto. Ma nawet wieżę zegarową, którą widać z całego miasta 

Osiedle zostało zaprojektowane w latach 80. XX wieku przez architekta Waldemara Szarapę jako część większego projektu „Olkusz Północ”, mającego na celu zapewnienie mieszkań dla pracowników Kombinatu Metalurgicznego Huty Katowice oraz Zakładu Koksowniczego „Przyjaźń”. Budowę rozpoczęto w 1985 roku, a zakończono w 1989 roku, kiedy to oddano do użytku ostatni budynek z wieżą zegarową.

Architektura osiedla wyróżnia się postmodernistycznym podejściem do projektowania przestrzeni mieszkaniowej. Bloki posiadają skośne dachy, co było nowatorskim rozwiązaniem w tamtych czasach. Na szczycie osiedla znajduje się rynek z wieżą zegarową, która stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów blokowiska. Zegar ten jest mechaniczny i został zaprojektowany przez tych samych mistrzów zegarmistrzowskich, którzy odpowiadali za zegar na Zamku Królewskim w Warszawie.

Niebieskie dachy – przypadek czy zamysł?

Charakterystyczne niebieskie dachy osiedla mają swoją genezę w realiach gospodarczych PRL-u. W czasach niedoboru materiałów budowlanych, wybór padł na niebieską blachę ze Świętochłowic, która była najtańszą i najłatwiej dostępną opcją - informuje Architektura Murator Plus. Z czasem dachy w nietypowym kolorze stały się jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów krajobrazu Olkusza, a ich barwa przypomina niektórym widoki z greckiego Santorini. 

Niebieskie osiedle nazywane jest przez lokalną społeczność "Smerfami", a niebieskie dachy widać niemal z każdego punktu w mieście. 

Osiedle Słowiki jak małe miasto

Osiedle Słowiki zostało zaprojektowane z myślą o stworzeniu samowystarczalnej przestrzeni mieszkalnej. W jego obrębie znajdują się nie tylko bloki mieszkalne, ale także szkoła, przedszkole, przychodnia, pawilon handlowy oraz klub osiedlowy „Kubuś”. Taki układ urbanistyczny miał na celu zapewnienie mieszkańcom wszystkich niezbędnych usług w zasięgu krótkiego spaceru.

Dziś osiedle Słowiki jest nie tylko miejscem zamieszkania, ale także symbolem architektonicznego dziedzictwa PRL-u. Jego unikalna estetyka i historia przyciągają uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów. W 2021 roku obchodzono 30-lecie osiedla oraz 10-lecie klubu sportowego OKS Słowik, co świadczy o silnej tożsamości lokalnej społeczności.

Osiedle Słowiki w Olkuszu pozostaje jednym z najbardziej charakterystycznych przykładów architektury mieszkaniowej w Polsce, łącząc w sobie funkcjonalność, unikalny styl i bogatą historię.

Player otwiera się w nowej karcie przeglądarki