Wsparcie dla zmęczonych opiekunów i ich podopiecznych

Opieka nad osobą ze specjalnymi potrzebami jest dużym obciążeniem fizycznym i psychicznym. Chroniczne zmęczenie z kolei może prowadzić do wypalenia, pogorszenia stanu zdrowia i relacji w rodzinie. Z pomocą przychodzi tzw. turystyka wytchnieniowa, czyli forma odpoczynku dla opiekunów zapewniająca im regenerację i opiekę nad ich podopiecznymi.

Czym jest turystyka wytchnieniowa?

Turystyka wytchnieniowa jest dedykowana zarówno osobom z niepełnosprawnościami, jak i zajmującym się nimi opiekunom. To rodzaj turystyki społecznej, czyli inicjatyw kierowanych dla grup, które ze względu na bariery finansowe, zdrowotne lub organizacyjne nie mogłyby sobie na nie pozwolić. Wyjazd jest zorganizowany w taki sposób, aby również opiekun znalazł czas dla siebie i zadbał o swoją kondycję psychofizyczną. Oczywiście fakt, że taki wypad odbywa się wspólnie z podopiecznym, nie oznacza, że cały czas spędzają ze sobą. Osoby z niepełnosprawnościami uczestniczące w turystyce wytchnieniowej mają zapewniony równoległy program, który może, ale nie musi, łączyć się z programem opiekunek i opiekunów. Głównym celem turystyki wytchnieniowej jest poprawa dobrostanu osób zagrożonych wykluczeniem oraz ich rodzin. To dążenie do tego, aby odpoczynek był narzędziem wyrównywania szans, a nie luksusem. Dzięki wyjazdom osoby ze specjalnymi potrzebami mogą oderwać się od codziennej rutyny – co korzystnie wpływa na ich samopoczucie i poprawia jakość życia.

Każdy potrzebuje odpoczynku

Zdaniem ekspertów turystyka wytchnieniowa służy także opiekunom, którzy już po kilku dniach wracają spokojniejsi, zdrowsi i z większą motywacją przystępują do dalszej opieki nad bliskimi. Regularny wypoczynek, choćby krótki, obniża poziom kortyzolu (hormonu stresu) w organizmie i zmniejsza ryzyko wypalenia. Poprawia też stosunki rodzinne, ponieważ opiekun wraca z nową energią. Rezygnacja z turystyki wytchnieniowej paradoksalnie może podnieść koszty systemu ochrony zdrowia i pomocy społecznej, gdyż zmęczony opiekun coraz częściej sam będzie potrzebował pomocy. Brak odpoczynku odbiłby się na ich zdrowiu. Potwierdzają to badania: długotrwały brak snu, stres i poczucie osamotnienia skutkują u opiekunów przewlekłymi chorobami, depresją i pogorszeniem jakości samej opieki.

„Urlop od opieki” – o projekcie

W naszym kraju usługi wytchnieniowe rozwijają się głównie dzięki organizacjom pozarządowym, jednak pojawia się też wsparcie systemowe. Przykładem jest projekt „Urlop od opieki. Model turystyki wytchnieniowej”, realizowany przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych we współpracy z Fundacją Ładne Historie i hiszpańską Fundación También. Inicjatywa finansowana jest z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 i potrwa do 31 lipca 2028 r. Jej budżet to 26,8 mln zł, z czego ponad 82 proc. pochodzi ze środków unijnych. W pierwszym roku projektu opracowany zostanie model świadczenia usług. Następnie będzie testowany w praktyce – 24 grantobiorców (organizacje pozarządowe i podmioty ekonomii społecznej) otrzyma do 800 tys. zł na pilotażowe wyjazdy dla 50 opiekunów i 50 osób z niepełnosprawnościami.

Inwestycja w zdrowsze rodziny

Przed przystąpieniem do przygotowania modelu odbędzie się badanie wśród osób z niepełnosprawnościami i opiekunów w całej Polsce. Uzyskane wyniki pozwolą przyjrzeć się opiniom, doświadczeniom i potrzebom związanym z turystyką wytchnieniową. W ramach projektu powstaną też materiały edukacyjne: publikacje, podcasty, filmy i webinary. Po ukończeniu testów wypracowany model ma stać się standardem, z którego będą mogły korzystać podmioty świadczące usługi turystyki wytchnieniowej. Turystyka wytchnieniowa nie zastąpi innych form wsparcia, jednak może stać się dla nich doskonałym uzupełnieniem. Wprowadzenie modelu wypracowanego przez PFRON i partnerów będzie sprawdzianem, czy odpoczynek można potraktować jako inwestycję w zdrowsze, silniejsze rodziny. Jeśli tak – to skorzystają na tym wszyscy: osoby z niepełnosprawnościami, jak też ich bliscy i społeczeństwo.