Rak to nie wyrok

W Polsce każdego roku raka nerki rozpoznaje się u ok. 5 tys. osób. W tym samym czasie z powodu tego nowotworu umiera ok. 2,5 tys. Polaków. Należy pamiętać, że stwierdzenie rak nerki nie jest równoznaczne z wyrokiem, a chorobę – dzięki nowoczesnej immunoterapii i terapii celowanej – można skutecznie leczyć. Im do rozpoznania dojdzie na wcześniejszym etapie rozwoju choroby, tym szanse na pełne wyleczenie są większe. Dlatego warto się profilaktycznie badać i nie bagatelizować niepokojących objawów.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Rak nerki jest nowotworem stosunkowo rzadkim. We wczesnym stadium rozwoju nie daje żadnych objawów lub są one skąpe i niespecyficzne. Pacjentom łatwo jest je wówczas przeoczyć lub pomylić z inną chorobą. To nie są odosobnione przypadki, że rak nerki jest wykrywany podczas badań kontrolnych całkowicie przypadkowo. Te objawy powinny wzbudzić twoją czujność i skłonić cię do wizyty u lekarza:

• uczucie ogólnego osłabienia,
• niezamierzony spadek masy ciała,
• stany podgorączkowe,
• uporczywy kaszel,
• infekcje dróg moczowych,
• nawracające infekcje wirusowe w związku z osłabioną odpornością.

Do charakterystycznych objawów nowotworu nerki należą natomiast krwiomocz, ból i wyczuwalny w okolicy podżebrowej guz. Ta klasyczna triada świadczy o tym, że nowotwór jest w zaawansowanym stadium. Dziś takie sytuacje są niezwykłą rzadkością.

Jakie badania należy wykonać w podejrzeniu rozwoju raka nerki?

Jeśli podejrzewasz u siebie nowotwór nerki, nie czekaj aż objawy same ustąpią. Idź do gabinetu lekarskiego i podziel się swoimi obawami ze specjalistą. Lekarz przeprowadzi z tobą szczegółowy wywiad, przeprowadzi badanie fizykalne i zleci badania laboratoryjne (morfologia krwi, oznaczenie aktywności enzymów wątrobowych, parametrów wydolności nerek czy badanie ogólne moczu). Jeśli podejrzenia okażą się uzasadnione, lekarz skieruje cię na badania obrazowe (USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej i TK – tomografię komputerową) w celu oceny stopnia zaawansowania procesu nowotworowego. Konieczne może się okazać też wykonanie urografii, rezonansu magnetycznego (MRI) głowy czy scyntygrafii kośćca (ocena pod kątem ewentualnej obecności przerzutów do kości).

Leczenie chirurgiczne

W przypadku nowotworu nerki ograniczonego do narządu najczęstszą formą leczenia jest zabieg chirurgiczny usunięcia fragmentu nerki wraz z guzem (tzw. nefrektomia częściowa/zabieg oszczędzający miąższ nerki) lub całej nerki (nefrektomia radykalna). Zakres zabiegu zależy od tego, jak bardzo zaawansowany jest guz oraz tego, czy zdaniem urologa, konieczne jest usunięcie także leżących w pobliżu nerki węzłów chłonnych. Większość operacji jest wykonywana dziś laparoskopowo, w tym we wsparciu robotów chirurgicznych. Dzięki tym technikom blizny i ból po operacji są mniejsze, a pacjent szybciej dochodzi do siebie i krócej przebywa w szpitalu. Jeśli nowotwór zaatakuje inne narządy (pojawią się przerzuty), wówczas stosuje się farmakoterapię.

Podwójna immunoterapia alternatywą dla chemioterapii

W leczeniu raka nerki tradycyjna chemioterapia nie działa. W terapii rozsianego raka nerki stosuje się nowoczesną immunoterapię i/ lub leczenie ukierunkowane molekularnie – zwane potocznie „terapią celowaną”. Leki te są w Polsce dostępne w ramach specjalnej procedury refundacyjnej zwanej programem lekowym B10 – spełniającym dziś standardy europejskie. W przypadku chorych z zaawansowanym rakiem nerkowokomórkowym (RCC) o pośrednim lub niekorzystnym rokowaniu stosowana jest podwójna immunoterapia – w Polsce refundowana od 2023 r. i wykorzystująca dwa leki, które blokując określone struktury (tzw. białko PD-1, CTLA-4), umożliwiają układowi odpornościowemu pacjenta skuteczne rozpoznawanie i eliminowanie komórek zmienionych nowotworowo. Badanie kliniczne CheckMate-214 wykazało, że podwójna immunoterapia wydłuża całkowite przeżycie pacjentów (nawet o wiele lat!) w porównaniu z uprzednim standardem leczenia. Alternatywą dla immunoterapii dwulekowej jest schemat łącznego stosowania leku z grupy immunoterapii z lekiem ukierunkowanym molekularnie nowej generacji. W badaniu CheckMate 9ER udokumentowano wysoką skuteczność takiego leczenia w przypadku agresywnych i zaawansowanych raków nerki. Terapie skojarzone dają lepsze wyniki niż schematy terapeutyczne wykorzystujące pojedyncze leki.

Czynniki ryzyka

Trudno wskazać jednoznacznie, co jest przyczyną rozwoju raka nerki. Wśród czynników mogących zwiększać ryzyko zachorowania wymienia się:

• wiek (mężczyźni po 45. r.ż., kobiety między 55. a 74. r.ż.),
• palenie papierosów,
• nadmierne przyjmowanie środków przeciwbólowych,
• otyłość,
• długotrwała ekspozycja na niektóre substancje chemiczne, obecne w miejscu pracy lub środowisku m.in. azbest, kadm, dwutlenek toru czynitrozaminy.

Rak wyleczony – co dalej?

Wraz z zakończeniem leczenia pacjent powinien zgłaszać się na wizyty kontrolne celem oceny stanu zdrowia i wykrycia ewentualnego nawrotu choroby. Nawet jeśli dojdzie do wznowy raka nerki, nadal można go skutecznie leczyć. Okres czasu, przez który pacjent powinien być w ten sposób monitorowany wynosi około 5 lat. Niemniej w wybranych przypadkach, w których ryzyko nawrotu jest relatywnie wysokie, czas ten może zostać wydłużony. Przez pierwsze trzy lata od momentu zakończenia leczenia należy co 3-6 miesięcy powtarzać badania obrazowe. W późniejszym okresie badania wykonywane są rzadziej – w rytmie zależnym od wspomnianego ryzyka nawrotu choroby nowotworowej. Oprócz wykonywania badań obrazowych pacjenci powinni właściwie się odżywiać, stosując pełnowartościową i zbilansowaną dietę oraz zadbać o regularną aktywność fizyczną.

Partnerem materiału jest Polska Grupa Raka Nerki